Mededeling

**Jocar** · 03/10/2022, 18:29

BARKAS B 1000: OOST-DUITSE TEGENHANGER VAN DE VOLKSWAGEN T2

ENIGE BESTELAUTO IN DE DDR

Eén voor allen: aangezien het de enige bestelauto was die in de DDR leverbaar was, moest de Barkas B 1000 eindeloos veel taken op zich nemen. Hij weerde zich kranig. De ‘communistische T2’ hield langer stand dan beoogd.

Dit is een verhaal over een volksheld én over een man die zich tot volksheld heeft benoemd. Ze waren op elkaar aangewezen in de strijd om het communistische gedachtegoed in leven te houden. Aan de ene kant deze bescheiden held met zijn subtiele, turbineachtige motorgeluid, vriendelijke gezicht, gemoedelijke rondingen en een silhouet dat associaties opwekt met een vlijtige hamster die bezig is om zijn voedselvoorraad uit te breiden. En vlijtig was de Barkas B 1000 eveneens. Hij werd ingezet voor tal van transporttaken – dat kon ook niet anders, want het was de enige eentonner die er in de latere DDR-jaren beschikbaar was. Aan de andere kant de man die het lot van de Barkas – en dat van miljoenen mensen – bepaalde. Zijn gezicht herken je onmiddellijk. Dat nogal bedreigend ogende glimlachje, die samengeknepen ogen achter de dikke bril: zo staat Erich Honecker op zijn officiële staatsieportret uit 1974. En zo keek hij uit over zijn kleine republiek. Honecker was toen nog de jonge hond, die de oerconservatieve muurbouwer Ulbricht van zijn voetstuk had gestoten. Honecker was de vernieuwer. Tenminste, dat claimde hij te zijn, want daadwerkelijke vernieuwingen waren er nauwelijks. Integendeel zelfs, hij smoorde alle pogingen daartoe in de kiem. Ook de Barkas bleef decennialang praktisch ongewijzigd.

De Barkas B 1000 was bij zijn debuut in 1961 zelfs vooruitstrevend

De Barkas heeft voorwielaandrijving

Bij zijn debuut in 1961 is de Barkas vooruitstrevend te noemen: zo is hij voorzien van een laaggeplaatst chassis, een meedragende carrosserie, onafhankelijke wielophanging rondom, een frontstuurcabine en voorwielaandrijving. Vooral dat laatste aspect zorgt ervoor dat het probleem van bestelwagens op elegante wijze wordt opgelost: dat van de wisselende beladingstoestand. Soms rust er geen gewicht op de achteras, soms een ton. Als hij net als veel andere bestelwagens uit die tijd was voorzien van achterwielaandrijving, dan hadden de aangedreven wielen in onbeladen toestand nauwelijks tractie gehad. De voorwielen van de B 1000 hebben dankzij het gewicht van de motor en de versnellingsbak echter altijd voldoende grip.

De vroege Barkas-modellen hebben meer vermogen dan de Volkswagen T1 en hun laadruimte wordt in tegenstelling tot bij het Volkswagen-busje niet verkleind door een motor. De Barkas wordt aangedreven door de driecilinder benzinemotor van Wartburg – in de B 1000 gekoppeld aan een versnellingsbak die is afgestemd op een hoge belasting – en de wielen zijn opgehangen aan torsiestaafveren. Er wordt zelfs een opvolger ontwikkeld. Niet dat veel mensen zich die zullen herinneren, want dat model wordt de nek omgedraaid voordat het een kans krijgt om zich te bewijzen. En dat terwijl de Barkas B 1100 net zo doordacht en nog veelzijdiger is dan het model dat hij zou gaan opvolgen. Hij heeft een wat zakelijker uiterlijk en hij heeft een viertaktmotor, waarmee hij ook in het niet-socialistische buitenland een kans zou maken. Er wordt getest met drie prototypes, tot het allemachtige Zentralkomitee (ZK) besluit dat het project moet worden stopgezet, zoals altijd zonder hierover tekst en uitleg te geven. De opvolger verdwijnt uit beeld en Honecker lacht steeds grimmiger.

Kansloze poging tot modernisering

Een paar jaar later proberen de ingenieurs van Wartburg hun tweetaktmotor te veranderen in een viertakt. En daarin slagen ze zelfs. In 1984 is de motor klaar om in productie gaan. Hij past in de motorruimte van de Barkas en hij kan ook de Wartburg een duwtje in de rug geven, maar Honecker trekt wederom aan de handrem. Ditmaal lijkt er echter zowaar een logische reden voor zijn besluit te zijn.

Vier jaar werken om er een Volkswagen-motor in te passen

Aan de andere kant van de Muur is namelijk een Wessi met de naam Carl Hahn – vanaf 1982 de hoogste baas bij het Volkswagen-concern – op zoek naar nieuwe markten. Daarbij komt ook de DDR in beeld. Hahn gooit een balletje op en ziedaar, het ZK toont zich van zijn bereidwillige kant en staat vanaf 1984 de inbouw van Volkswagen-motoren in DDR-auto’s toe. Volkswagen duldt echter geen concurrentie en zodoende moet de driecilinder uit Eisenach het veld ruimen. Maar de Volkswagen-motor als vervanging laten optreden voor de Oost-Europese driepitter blijkt niet in alle gevallen even gemakkelijk, Oost en West gaan nog niet zo goed samen. De operatie neemt dan ook maar liefst vier jaar in beslag en blijkt desondanks kansloos.

Mengsmering voor de Barkas B 1000, die het grootste deel van zijn leven als tweetakt rondreed.

In 1990 wordt de vlijtige hamster namelijk het leven zuur gemaakt. Hij is nu weliswaar voorzien van een krachtiger viertaktmotor, maar hij staat nu opeens zij aan zij met de splinternieuwe Volkswagen T4, die veertig jaar jonger is en waarvoor geen levertijden gelden. Honecker ligt intussen moegestreden in het militaire ziekenhuis Beelitz-Heilstätten, terwijl de fabrieksmedewerkers van Barkas in Frankenberg hun bestelauto’s in elkaar schroeven en in de lunchpauze nauwgezet de verkoopadvertenties doorspitten om de westerse auto van hun dromen te vinden. De dagen van de Oost-Duitse auto’s zijn geteld. Op 10 april 1991 rolt de laatste Barkas van de band, al zit niemand daar nog op te wachten. Een paar jaar later is het tijd voor bezinning. De liefhebbers van de IFA-producten (Industrieverband Fahrzeugbau, dat onder andere de merken Sachsenring, Wartburg en Barkas omvatte) verenigen zich en sluiten ook de B 1000 in hun armen. Een ware volksheld mag immers niet in de vergetelheid raken.